Trẻ tăng động giảm chú ý là một trong những bệnh lý ngày càng xuất hiện phổ biến hiện nay. Chính vì vậy, để có thể phát hiện và xử lý bệnh sớm, phụ huynh cần tham khảo một số thông tin về nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị ngay dưới đây!

1. Rối loạn tăng động giảm chú ý là gì?

Rối loạn tăng động giảm chú ý là bệnh lý tâm thần có tên tiếng Anh: Attention-deficit hyperactivity disorder, viết tắt: ADHD. Bệnh thường phát sinh ở trẻ em với tỷ lệ khoảng 3 - 6%. Đặc điểm chung của ADHD là việc phát sinh những hành động quá mức đi kèm sự suy giảm khả năng chú ý.

Theo các chuyên gia tâm lý cho biết, trong những năm tháng đầu đời, khả năng làm chủ nhận thức, mức độ tập trung sẽ là một trong những yếu tố then chốt quyết định tư duy của trẻ. Chính vì vậy, nếu bị rối loạn tăng động giảm chú ý sẽ ảnh hưởng đến khả năng phân tích, ghi nhớ và xử lý tình huống của trẻ sau này.

Trẻ em mắc hội chứng ADHD rất dễ bị kích thích bởi những tác động từ người khác và ngoài xã hội, khó kiềm chế cảm xúc, hành vi. Nếu không được quan tâm và khắc phục kịp thời, rất dễ dẫn đến việc hình thành một con người cộc cằn, ngang bướng, lập dị, thậm chí ảnh hưởng đến tư duy phát triển trí não.

Dựa trên thời gian nghiên cứu và theo dõi những biểu hiện của chứng rối loạn tăng động giảm chú ý ở trẻ em, các chuyên gia phân thành 3 loại chính: rối loạn tăng động giảm chú ý dạng phối hợp (314.04), dạng trội về giảm chú ý (314.00) và dạng trội về tăng động bồng bột (314.01). Mỗi một loại sẽ có một bảng đánh giá những tiêu chuẩn chẩn đoán khác nhau.

Tăng động và hiếu động ở trẻ là hai khái niệm hoàn toàn khác nhau

Tăng động và hiếu động ở trẻ là hai khái niệm hoàn toàn khác nhau

2. Bệnh tăng động giảm chú ý có nguy hiểm không?

1. Tăng động giảm chú ý có phải là bệnh không?

Tăng động giảm chú ý có thể được coi là một căn bệnh rối loạn tâm thần phức tạp, thường xảy ra ở trẻ em và gây ra những hậu quả khôn lường nếu không được khắc phục kịp thời. Chúng ta thường nghe nhắc nhiều đến bệnh tự kỷ, trầm cảm...Cũng giống như vậy, tăng động giảm chú ý cũng được xếp vào một trong những bệnh lý tâm lý tâm thần.

2. Tỷ lệ trẻ em mắc rối loạn tăng động giảm chú ý?

Tỷ lệ trẻ em mắc chứng rối loạn tăng động giảm chú ý thay đổi tùy thuộc vào quốc gia và khu vực. Tuy nhiên theo thống kê gần đây cho biết, cứ 100 trẻ thì có từ 3 - 5 trẻ mang biểu hiện của chứng bệnh này.

Những triệu chứng của rối loạn tăng động sẽ xuất hiện trong tầm khoảng từ 7 tuổi, lứa tuổi hay mắc nhất từ 8 - 11 và bé trai sẽ có khả năng mắc phải gấp 3 lần so với bé gái - điều này chúng ta có thể nhận thấy được trong đời sống.

Như vậy, tỷ lệ của trẻ em trên toàn cầu là khoảng 5% và phụ thuộc vào phương pháp nghiên cứu đang được tiến hành. Ở Hà Nội, khi khảo sát 1.594 học sinh của hai trường tiểu học, tỷ lệ mắc bệnh rơi vào khoảng tầm 3,01%

3. Hậu quả của tăng động giảm chú ý ở trẻ

Học tập

Nếu không điều trị kịp thời tình trạng này, sẽ làm ảnh hưởng đến kết quả học tập của trẻ. Bởi vì trẻ ADHD thường có xu hướng lơ là, hay quên, bỏ quên tập vở ở nhà hay không nhớ để làm bài tập đã được giao. Nhiều bố mẹ tỏ ra khá “đau đầu” khi thường xuyên phải xử lý những trường hợp bị mất tập vở, dụng cụ học tập dù cho đã được nhắc nhở nhiều lần.

Trẻ trở nên căng thẳng, lầm lì và thiếu tự tin khi giao tiếp

Trẻ trở nên căng thẳng, lầm lì và thiếu tự tin khi giao tiếp

Giao tiếp

Khi bị ADHD, trái ngược lại với những hành vi tăng động mạnh mẽ, thì khả năng giao tiếp của trẻ lại bị suy giảm. Trẻ tỏ ra lầm lì và thiếu tự tin khi giao tiếp đối với thầy cô bạn bè hay những người xung quanh. Chính điều này sẽ trở thành một “rào cản” không nhỏ đối với việc hòa nhập với môi trường.

Bệnh lý

Việc cứ mãi duy trì trạng thái “tăng động” như vậy, đôi khi sẽ là nguyên cớ đẩy trẻ vào sự trầm cảm, ảnh hưởng tâm thần và nhận thức, thậm chí là chậm phát triển và thui chột tư duy não bộ. Những bệnh lý tâm thần này rất khó khắc phục nếu bước sang giai đoạn nặng.

Gây ảnh hưởng đến xã hội

Phụ huynh cần phải chú ý và giải quyết vấn đề trẻ tăng động giảm chú ý để đừng biến con mình trở thành một “thành phần bất hảo” trong xã hội, một cá nhân ngỗ nghịch, cộc cằn thô lỗ và không thể kiềm chế được cảm xúc.

Tương lai của trẻ

Việc tập trung bị giảm sút, trí nhớ không minh mẫn và lơ đãng sẽ khiến cho kết quả học tập của trẻ bị giảm sút nghiêm trọng. Trẻ sẽ gặp phải khó khăn để đọc viết, ghi nhớ và tiếp thu. Trong khi đó, giai đoạn đầu đời là thời kỳ phát triển của trí não. Nếu tình trạng này cứ liên tục diễn ra không được khắc phục thì tương lai của trẻ sẽ bị ảnh hưởng một cách nghiêm trọng.

Bệnh lý ADHD làm ảnh hưởng đến trí tuệ và tương lai của trẻ

Bệnh lý ADHD làm ảnh hưởng đến trí tuệ và tương lai của trẻ

3. Nguyên nhân gây tăng động giảm chú ý

1. Sự thiếu hụt của GABA

GABA được biết là một trong những chất dẫn truyền thần kinh ức chế quan trọng bên trong não bộ. Khi thiếu hụt hoặc suy giảm nồng độ GABA sẽ khiến cho trẻ có những triệu chứng bất thường trong tâm thần.

2. Thiếu chất dinh dưỡng

Nhiều người bất ngờ khi chứng tăng động giảm trí nhớ có mối tương quan với chế độ ăn uống hằng ngày. Việc bổ sung quá nhiều hàm lượng đường có thể khiến sản sinh ra nhiều insulin, chuyển hóa đường trong máu thành năng lượng, khiến cho trẻ tăng động hơn. Đồng thời, việc thiếu hụt một số chất dinh dưỡng như đạm, sắt, vitamin nhóm B có thể khiến cho cơ thể mệt mỏi giảm chú ý.

3. Sai lệch trong phát triển của não

Nghiên cứu não bộ của trẻ bị ADHD cho thấy rằng, những sai lệch diễn ra trong sự phát triển của não bộ như sự trì hoãn, vỏ não phát triển chậm, bán cầu não phát triển bất thường khiến cho trẻ có nguy cơ cao mắc phải ADHD.

4. Sử dụng rượu, thuốc lá khi mang thai

Những bất thường trong thai kỳ do sử dụng thuốc lá, chất kích thích và rượu bia, ma túy cũng chính là một trong những nguyên nhân làm tăng nguy cơ mắc phải ADHD ở trẻ em sau khi sinh ra.

Sử dụng rượu bia khi mang thai có thể là yếu tố khiến trẻ bị tăng động (Nguồn: baomoi.vn)

Sử dụng rượu bia khi mang thai có thể là yếu tố khiến trẻ bị tăng động

5. Chấn thương não

Chấn thương não ngay khi còn trong bụng mẹ hoặc tổn thương bên ngoài đời sống cũng là một trong những yếu tố nguy cơ dẫn đến tình trạng ADHD.

6. Sinh non, sinh thiếu cân

Nếu trẻ bị sinh non trước tuần thứ 37 hoặc bị thiếu cân có thể khiến cho não chậm phát triển, ảnh hưởng đến thần kinh khi bước vào độ tuổi trên 7.

7. Môi trường sống

Thai phụ khi mang thai thường xuyên tiếp xúc môi trường độc hại, ô nhiễm khói bụi, chất độc màu da cam dioxin, ngộ độc chì, khí thải cũng sẽ khiến cho nguy cơ trẻ tăng động giảm chú ý tăng cao. Quan hệ gia đình không tốt, không được quan tâm, môi trường bạo lực, lạm dụng thể chất và tinh thần cũng sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến tâm lý của trẻ.

8. Di truyền học

Là yếu tố được ghi nhận trên 89% trường hợp trẻ tăng động giảm chú ý. Vì vậy, có thể nói rằng, di truyền học và đột biến gen là yếu tố chính dẫn đến căn bệnh này. Các nghiên cứu chỉ ra rằng, nếu cha mẹ mang hội chứng này thì con của họ sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn người bình thường đến 57% và đối với sinh đôi là 91%. Nếu có anh chị em mắc bệnh, thì nguy cơ tăng lên gấp 5 - 7 lần.

Yếu tố di truyền là một trong những nguyên nhân dẫn tới hội chứng tăng động ở trẻ nhỏ (Nguồn: psycho-energie-drome.fr)

Yếu tố di truyền là một trong những nguyên nhân dẫn tới hội chứng tăng động ở trẻ nhỏ

4. Những biểu hiện của rối loạn tăng động giảm chú ý cần nhớ

1. Các biểu hiện hiếu động

Cảm giác bồn chồn , bứt rứt khi không vận động

Dường như, những trẻ khi mắc phải tình trạng này thường trở nên bồn chồn bứt rứt. Giống như có một động cơ gắn bên trong người buộc trẻ phải không ngừng vận động, không ngừng “khua chân múa tay”. Trẻ bị tăng động giảm chú ý không thể ngồi im được. Nếu bị bắt phải ngồi một chỗ, các em vẫn có xu hướng vặn vẹo và ngọ nguậy liên tục trong ghế.

Tăng động ở mức độ thái quá

Trẻ có xu hướng tăng động ở mức độ thái quá, giống như có một động cơ điều khiển đang hoạt động không ngừng nghỉ, tất cả các hoạt động chân tay, chạy nhảy diễn ra liên tục không biết mệt mỏi.

Không kiểm soát lời nói, không thể im lặng, la hét

Trẻ ADHD không kiểm soát được lời nói, hay cáu gắt (Nguồn: baomoi.com)

Trẻ ADHD không kiểm soát được lời nói, hay cáu gắt

2. Các triệu chứng của thiếu chú ý

Không tập trung vào một việc cụ thể

Đối với trẻ tăng động giảm chú ý, đôi khi tư duy của chúng vẫn phát triển bình thường như những trường hợp đồng trang lứa. Nhưng trẻ lại không chịu tập trung làm một việc gì cụ thể, mà thường bỏ dở hoặc bị phân tâm bởi một vấn đề khác trong tầm mắt.

Hay quên trước, quên sau

Bạn sẽ bắt gặp những khoảnh khắc trẻ “quên vẫn hoàn quên” dù cho bạn đã cố gắng nhắc nhở rất nhiều lần. Nhất là đối với việc học tập, thường xuyên quên bài và quên dụng cụ học tập.

Không làm xong đã chuyển qua công việc khác

Trẻ có thể nhanh chóng thích thú với việc này nhưng ngay sau đó lại chuyển sang làm công việc khác, bỏ dở giữa chừng khi chưa hoàn thành công việc.

Bé chịu áp lực rất lớn khi bị rối loạn tăng động giảm chú ý (Nguồn:medscape.com)

Bé chịu áp lực rất lớn khi bị rối loạn tăng động giảm chú ý

Cẩu thả trong công việc

Trẻ em tăng động giảm chú ý thường tỏ ra khó khăn để lắng nghe lời hướng dẫn của người lớn. Và hậu quả là những công việc được thực hiện một cách sơ sài, cẩu thả và thiếu tập trung nghiêm túc.

3. Các dấu hiệu của bốc đồng

Quậy phá, thường hay nổi giận

Trẻ ADHD thường rất khó kiềm chế cảm xúc bộc phát của mình. Chính vì vậy những cơn thịnh nộ có thể bùng phát bất cứ lúc nào trong đời sống.

Không chờ đến lượt mình

Thông thường, khi bốc đồng, trẻ không bao giờ nhận thức được vị trí của mình xung quanh cũng như việc phải xếp hàng chờ đợi một điều gì đó. Trẻ có thể cắt ngang lời người lớn khi đang nói chuyện, không muốn nghe và bỏ đi nơi khác. Hoặc tỏ ra bứt rứt, khó chịu khi phải chờ đến lượt mình trong học tập, đời sống.

Hành xử nguy hiểm không quan tâm đến hậu quả

Chính vì trẻ không kiềm chế được cảm xúc cũng như không ý thức được hậu quả mà mình sẽ phải chịu nên thường hành xử một cách nguy hiểm như tự làm tổn thương mình hoặc gây gổ với bạn bè xung quanh.

Hay quấy rầy người khác

Đây cũng có thể là biểu hiện khi trẻ muốn gây sự chú ý đối với những người xung quanh. Trẻ sẽ tỏ ra “rất phiền phức” liên tục quấy rầy người khác bằng những hành động ngỗ nghịch và không có xu hướng chịu dừng lại.

Cẩu thả không tập trung là triệu chứng thiếu chú ý (Nguồn: files.benhvien108.vn)

Cẩu thả không tập trung là triệu chứng thiếu chú ý

4. Các biểu hiện về tâm lý ở trẻ tăng động giảm chú ý

Rối loạn giấc ngủ

Khi tăng động, tay chân hoạt động liên tục thậm chí khi ở cả trạng thái ngủ, hoặc việc phải hoạt động quá nhiều khiến trẻ khó ngủ, không ngủ được hoặc thức giấc giữa chừng.

Trẻ cũng khó kiểm soát, bày tỏ cảm xúc.

Chậm phát triển ngôn ngữ, trí tuệ

Việc tập trung hay chú ý là một trong những yếu tố khiến cho trí tuệ phát triển bình thường. Tuy nhiên đối với trẻ ADHD thì chúng dường như không chịu tiếp thu, không chịu ghi nhớ và tỏ ra lơ đễnh với mọi thứ. Điều này khiến cho ngôn ngữ cũng như trí tuệ bị “trì trệ” phát triển.

Gặp khó khăn khi giao tiếp với bạn bè

Với trường hợp này, một là trẻ lầm lì không tự tin, không muốn giao tiếp với bạn bè. Hoặc là trường hợp trẻ cáu gắt hung hăng với mọi người dẫn đến khó duy trì mối quan hệ lâu dài và tiếp xúc bạn bè.

Khi bị tăng động giảm chú ý trẻ sẽ chậm ngôn ngữ (Nguồn: baomoi.com)

Khi bị tăng động giảm chú ý trẻ sẽ chậm ngôn ngữ

5. Bệnh tăng động giảm chú ý có chữa được không?

Trẻ tăng động giảm chú ý nguyên nhân xuất phát từ những rối loạn phát triển có liên quan đến não bộ. Tuy nhiên, so với những bệnh lý chung nhóm như tự kỷ, trầm cảm, thần kinh, tâm thần phân liệt thì lại có mức độ nhẹ hơn và vẫn chữa khỏi được, nếu như áp dụng đúng phương pháp điều trị cũng như đòi hỏi phải có sự kiên trì phối hợp từ phía phụ huynh và gia đình.

Và hơn hết, cần khắc phục bệnh ngay khi phát hiện những triệu chứng bất thường để đạt được hiệu quả tốt và không làm ảnh hưởng đến tâm lý của trẻ sau này.

Trẻ bị rối loạn tăng động giảm chú ý hoàn toàn có thể chữa được (Nguồn:.richandcarr.co.uk)

Trẻ bị rối loạn tăng động giảm chú ý hoàn toàn có thể chữa được